Ανάγλυφο σε μορφή ναΐσκου και στοάς
Αριθμός αντικειμένου
ΕΑΜ 1377
Είδος
Έργο πλαστικής
Εποχή
Κλασική εποχή
Χρονολόγηση
Γύρω στο 350 π.Χ.
Διαστάσεις
Ύψος: 0,65 μ.
Μήκος: 0,95 μ.
Υλικό
Μάρμαρο Πεντέλης
Θέση
Αίθουσα κλιτύων Ακρόπολης
Βρέθηκε στο ιερό του Ασκληπιού σε πολλά θραύσματα, συγκολλήθηκε και συμπληρώθηκε. Έχει τη μορφή πρόσοψης ναΐσκου, που αποδίδεται τρισδιάστατα και προοπτικά, και συνεχόμενης στοάς. Εικονίζει, δηλαδή, τα δύο βασικά κτήρια που σχετίζονται με τη λατρεία του Ασκληπιού.
Στο ανάγλυφο παριστάνεται ο Ασκληπιός, η σύζυγός του Ηπιόνη και η κόρη τους Υγεία να υποδέχονται ομάδα λατρευτών. Ο Ασκληπιός στέκεται ακουμπώντας στο ραβδί του γύρω από το οποίο τυλίγεται φίδι. Δίπλα βρίσκεται η Υγεία, που ακουμπά με το δεξί της χέρι τον ώμο του πατέρα της, και μπροστά τους καθιστή η Ηπιόνη, που κρατά μάλλον φιάλη. Η χήνα κάτω από το κάθισμά της πρέπει να σχετίζεται με τις θεραπευτικές ιδιότητες του Ασκληπιού.
Μπροστά στη στοά αναπτύσσεται η πομπή των λατρευτών. Προπορεύεται ένας μικρός δούλος, που οδηγεί τον χοίρο που πρόκειται να θυσιάσουν στον θεό, και ακολουθούν εννέα ενήλικες, δύο παιδιά και μια θεραπαινίδα, που κουβαλά στο κεφάλι ένα κιβώτιο, ίσως με τα στρωσίδια για τη διανυκτέρευση του ασθενούς.
Ανάγλυφες παραστάσεις υπάρχουν και στις δύο στενές πλευρές του αναγλύφου. Στην αριστερή εικονίζεται η Εκάτη ή η Δήμητρα με πόλο στο κεφάλι και δάδες στα χέρια, και στη δεξιά ερμαϊκή στήλη με το κεφάλι του Διονύσου. Ίσως πρόκειται για παραστάσεις που παραπέμπουν στα γειτονικά ιερά της Δήμητρας, της Περσεφόνης και της Εκάτης καθώς και του Διονύσου Ελευθερέα, τα οποία πλαισίωναν το ιερό του Ασκληπιού. Μπορεί, όμως, να είναι αναφορές στα αγάλματα της Εκάτης Επιπυργίδιας και του Ερμή Προπύλαιου που βρισκόταν στην είσοδο της αθηναϊκής Ακρόπολης. Γενικά, πάντως, τόσο η Εκάτη όσο και οι ερμαϊκές στήλες αποτελούν στοιχεία που συνδέονται με τους δρόμους, τα όρια, τα σταυροδρόμια αλλά και τις μυστηριακές δυνάμεις.
Duhn, F. v., «Griechische Reliefs gefunden in den Ausgrabungen der archäologischen Gesellschaft am Südfuss der Akropolis vom April 1876 bis Juni 1877», Archäologische Zeitung 35, 1877, σελ. 155, αρ. κατ. 42
Σβορώνος, Ι., Το εν Αθήναις Εθνικόν Μουσείον, Αθήνα, 1903, σελ. 294-297, εικ. 48
Stais, V., Marbres et bronzes du Musée National, I, Αθήνα, 1910, σελ. 230-231, αρ. κατ. 1377
Rodenwaldt, G., Das Relief bei den Griechen Erste Auflage, Berlin, 1923, σελ. 75, εικ. 91
Hausmann, U., Kunst und Heiltum. Untersuchungen zu den griechischen Askepios reliefs, 1948, σελ. 94, 142, εικ. 12, αρ. κατ. Α 35
Καρούζου, Σ., Εθνικόν Αρχαιολογικόν Μουσείον. Συλλογή Γλυπτών: περιγραφικός κατάλογος, Αθήνα, 1967, σελ. 142
Mitropoulou, E., Attic Votive Reliefs of the Fourth Century BC (διδακτορική διατριβή), London, 1968, σελ. 456-460, πίν. LVIII, αρ. κατ. 270A-B
Neumann, G., Probleme des griechischen Weihreliefs, Tübingen, 1979, σελ. 51, εικ. 29
Ridgway, B.S., «Painterly and Pictorial in Greek Relief Sculpture», στο W.G. Moon (επιμ.), Ancient Greek Art and Iconography, Madison, 1983, σελ. 194-197, εικ. 13.4a-b
LIMC II, Asklepios, σελ. 881, εικ. 650, αρ. κατ. 201
Simon, E., «Hekate in Athen», Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts. Athenische Abteilung 100, 1985, σελ. 280, εικ. 53
LIMC III, Epione, σελ. 808, αρ. κατ. 3
Λεβέντη, Ι., Η εικονογραφία της Υγείας στα κλασικά χρόνια, Αθήνα, 1991, σελ. 549, εικ. 35, αρ. κατ. Α34
LIMC VI, Hekate, σελ. 993, αρ. κατ. 50
Boardman, J., Greek Sculpture. The Late Classical Period and Sculpture in Colonies and Overseas, London, 1995, σελ. 131, εικ. 147
Ridgway, B. S., Fourth-Century styles in Greek Sculpture, Madison/Wisconsin, 1997, σελ. 226, εικ. 50
Καλτσάς, Ν., Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Τα γλυπτά, Αθήνα, 2001, σελ. 215, εικ. 442, αρ. κατ. 442
Leventi, I., Hygieia in Classical Greek Art, Archaiognosia Supplementary Volume 2, Athens, 2003, σελ. 143, εικ. 27, αρ. κατ. Α 35
Κατσαούνου, Σ., Συμπληρωματικές μορφές στους αττικούς ναΐσκους της Κυβέλης (διδακτορική διατριβή), Ιωάννινα, 2012, σελ. 160, εικ. 121-122
Παντερμαλής, Δ., Ελευθεράτου, Σ., Βλασσοπούλου, Χ., Μουσείο Ακρόπολης. Οδηγός, Αθήνα, 2016, σελ. 66-67, εικ. 67
Sawtell, C., Non-Citizen Commemoration in Fifth and Fourth Century BC Attica (διδακτορική διατριβή), Sheffield, 2018, σελ. 287-288, αρ. κατ. VR 22
