Αριθμός αντικειμένου
Ακρ. 991
Δημιουργός
Εργαστήριο του Αγοράκριτου
Είδος
Αρχιτεκτονικό γλυπτό
Εποχή
Κλασική εποχή
Χρονολόγηση
Γύρω στο 410 π.Χ.
Διαστάσεις
Ύψος: 0,48 μ.
Μήκος: 0,68 μ.
Υλικό
Μάρμαρο Πεντέλης
Θέση
Πρώτος όροφος, δυτικά
Αποσπασματικά σωζόμενη πλάκα που αποδίδεται στη δυτική πλευρά του θωρακίου του ναού της Αθηνάς Νίκης.
Παριστάνεται η Αθηνά καθισμένη νωχελικά σε βράχο, στον οποίο στηρίζεται με το δεξί της χέρι. Φορά ζωσμένο χιτώνα και ιμάτιο που της καλύπτει τους μηρούς και τα σκέλη. Τα πόδια της, στα οποία φορά σανδάλια, είναι σταυρωμένα και ακουμπούν σε χαμηλό βράχο. Στα γόνατα έχει ακουμπισμένο το κράνος και δίπλα της, στηριγμένη όρθια στον βράχο, την ασπίδα με το γοργόνειο.
Σύμφωνα με μία άποψη, η Αθηνά ήταν στραμμένη προς τη σκηνή θυσίας του ταύρου που εικονίζεται στην πλάκα Ακρ. 997, η οποία θα καταλάμβανε το μέσον της δυτικής πλευράς του θωρακίου.
Το θωράκιο περιέβαλλε τις τρεις πλευρές του πύργου, πάνω στον οποίο ήταν χτισμένος ο ναός. Απαρτιζόταν από πλάκες ύψους ενός μέτρου περίπου με ανάγλυφες παραστάσεις στην εξωτερική πλευρά, ορατές από τους ανερχόμενους. Οι οπές στην πάνω επιφάνεια των πλακών φανερώνουν πως το ύψος του θωρακίου αυξανόταν με μεταλλικό κιγκλίδωμα.
Θέμα του θωρακίου είναι ο αλληγορικός εορτασμός των νικηφόρων αγώνων της Αθήνας κατά των εχθρών της, Περσών ή άλλων Ελλήνων. Η αφήγηση δεν είναι συνεχής αλλά αυτοτελείς σκηνές συνθέτουν παραστάσεις που με μικρές παραλλαγές επαναλαμβάνονται σε κάθε πλευρά του θωρακίου: φτερωτές Νίκες που οδηγούν ταύρους στη θυσία ή κρατούν όπλα και στολίζουν νικητήρια τρόπαια με ελληνικό ή περσικό οπλισμό. Ανάμεσά τους κάθεται η θεά Αθηνά έχοντας αποθέσει τα όπλα της. Για τη λάξευση των γλυπτών συνεργάστηκαν πολλοί γλύπτες με επικεφαλής τον Αγοράκριτο. Τα γλυπτά του θωρακίου εκπροσωπούν με τον καλύτερο τρόπο τη γλυπτική του τέλους του 5ου αι. π.Χ., τον λεγόμενο «πλούσιο ρυθμό».
Ο ναός και το θωράκιο της Αθηνάς Νίκης διαλύθηκαν από τους Οθωμανούς το 1687 για την ενίσχυση του προμαχώνα και την καλύτερη οχύρωση της δυτικής πλευράς της Ακρόπολης ενάντια στις επιθέσεις των Βενετών του στρατηγού Francesco Morosini. Το 1835-1836, υπό την επίβλεψη του τότε εφόρου αρχαιοτήτων Ludwig Ross, ο προμαχώνας κατεδαφίστηκε και ο ναός της Αθηνάς Νίκης αναστηλώθηκε για πρώτη φορά. Μία δεύτερη αναστήλωση πραγματοποιήθηκε το 1940 ενώ μία τρίτη ολοκληρώθηκε το 2010.
Ross, L., Schaubert, E., Hansen, C., Die Akropolis von Athen nach den neuesten Ausgrabungen, Erste Abtheilung: Der Tempel der Nike Apteros, Berlin, 1839, σελ. 18, εικ. XIII.E
Πιττάκης, Κ.Σ., «Αρχαιολογική Εφημερίς», Αρχαιολογική Εφημερίς 1842, σελ. 593, αρ. κατ. 1042
Heller, B.K., Archäologisch-artistische Mittheilungen über die Ausgrabungen auf der Akropolis zu Athen 1835, 36 und 37, Nürnberg, 1852, σελ. 6-7
Beulé, E., L'Acropole d'Athenes II, Paris, 1854, σελ. 260
Michaelis, A., «Die Balustrade am Tempel der Athena Nike auf der Akropolis von Athen, Arch. Zeit», Archäologische Zeitung 20, 1862, σελ. 250, 266, αρ. κατ. E
Kekulé von Stradonitz, R., Die Balustrade des Tempels der Athena Nike in Athen, Leipzig, 1869, σελ. 21-22, 26-27, πίν. 1.A, αρ. κατ. 1, 25
Boettischer, K., Die Thymele der Athena-Nike auf der Akropolis von Athen in ihrem heutigen Zustande. Nach der tektonischen Untersuchung im Frühlinge 1878, Berlin, 1880, σελ. 30
Petersen, E., «Βιβλιοκρισία του R. Kekulé, Die Reliefs an der Balustrade der Athena Nike,», Zeitschrift für die Österreichischen Gymnasien, 32, Wien, 1881, σελ. 263, 267, 273
Sybel, L. von, Katalog der Sculpturen zu Athen, Marburg, 1881, σελ. 360
Kekulé von Stradonitz, R., Die Reliefs an der Balustrade der Athena Nike, Stuttgart, 1881, σελ. 2-3, 7, 10, 16, 18, πίν. II.E, VI.BΒ, αρ. κατ. DD
Friederichs, C., Wolters, P., Die Gipsabgüsse antiker Bildwerke, Berlin, 1885, σελ. 286
Yorke, V.W., «Newly Discovered Fragments of thw Balustrade of Athena Nike», Journal of Hellenic Studies 13, 1892/93, σελ. 275-278
Petersen, E., Athen, Leipzig, 1908, σελ. 86-87
Savignoni, L., «Minerva Vittoria», Ausonia 5, 1910, σελ. 69
Six, J., «Kalamis», Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts 30, 1915, σελ. 88 υποσημ. 2
Casson, S., Brooke, D., Catalogue of the Acropolis Museum. Sculpture and Architectural Fragments, with a section upon the Terracottas, II, Cambridge, 1921, σελ. 171-172, εικ. 28, αρ. κατ. 28
Heberdey, R., «Die Komposition der Reliefs an der Balustrade der Athena Nike», Jahreshefte des Österreichischen Archäologischen Institutes in Wien 21-22, 1922-1924, σελ. 3, 14-15, 32, 53, 57-58, 65, 81, εικ. 10
Blümel, C., Der Fries des Tempels der Athena Nike, Berlin, 1923, σελ. 26
Dinsmoor, W.B., «The Sculptured Parapet of Athena Nike», American Journal of Archaeology 30, 1926, σελ. 7-10, 19-21, 29-30
Carpenter, R., The Sculptures of the Nike Temple Parapet, Cambridge Massachusetts, 1929, σελ. 46-47, 50, 52-53, 76, πίν. XIX, ΧΧΙ.3, ΧΧΙΙ, αρ. κατ. 28
Carpenter, R., «The Sculptural Composotion of the Nike Parapet», American Journal of Archaeology 33, 1929, σελ. 475, 477, 481
Dinsmoor, W.B., «The Nike Parapet Once More», American Journal of Archaeology 34, 1930, σελ. 282, 284-285, 295
Picard, C., F. Boissonas, L’Acropole d’Athenes, l’enceinte, l’entree, le bastion d’Athena Nike, les Propylees, Paris, 1930, σελ. 26, εικ. 43
Picard, C., La Sculpture II. Période Classique - Ve siècle, Manuel d'Archéologie Grecque II. 2, Paris, 1939, σελ. 776
Kunisch, N., Die stiertötende Nike. Typengeschichtliche und Mythologische Untersuchungen, München, 1964, σελ. 33
Adam, Sh., «The Technique of Greek Sculpture in the Archaic and Classical Periods», Annual of the British School at Athens, Suppl. 3, 1966, σελ. 54, 56
Beschi, L, «Contributi di topografia ateniese», Annuario della Scuola archeologica di Atene e delle Missioni italiane in Oriente 45/46, 1967/68, σελ. 533
Μπρούσκαρη, Μ., Μουσείον Ακροπόλεως. Περιγραφικός κατάλογος, Αθήνα, 1974, σελ. 169, εικ. 335, αρ. κατ. 991
Vierneisel-Schlörb, B., «Nochmals zum Datum der Bauplastik des Asklepiostempels von Epidauros», στο H. Keller, G. Kleiner, J. Kleine (επιμ.), Festschrift für Gerhard Kleiner : zu seinem fünfundsechzigsten Geburtstag am 7. Februar 1973, Tübingen, 1976, σελ. 72 υποσημ. 27
Heres, H., «Fragment einer attischen Giebelskulptur des späten 5. Jahrhunderts v.u.Z.», Forschungen und Berichte: Staatliche Museen zu Berlin 18, 1977, σελ. 12 και υποσημ. 25
Mark, I., Nike and the Cult of Athena-Nike on the Athenian Acropolis, New York University, 1979, σελ. 166
Gulaki, A., Klassische und klassizistische Nikedarstellungen. Untersuchungen zur Typologie und zum Bedeutungswandel, Bonn, 1981, σελ. 130, εικ. 89
Harrison, E.B., «Style Phases in Greek Sculpture from 450 to 370 BC», Πρακτικά του XII Διεθνούς Συνεδρίου Κλασικής Αρχαιολογίας, Αθήνα 4-10 Σεπτεμβρίου 1983, Γ, Αθήνα, 1988, σελ. 104
Μπρούσκαρη, Μ., Το θωράκιο του Ναού της Αθηνάς Νίκης, Αρχαιολογική Εφημερίς, Αθήνα, 1998, σελ. 167-170, εικ. 30-33, 78.2
Λεβέντη, Ι., Πόλη σε κρίση, Αθήνα, 2014, σελ. 100-106
Χρησιμοποιούμε cookies για να βελτιώσουμε την εμπειρία σας στον ιστότοπό μας
Η χρήση των δεδομένων σας περιγράφεται στις ρυθμίσεις απορρήτου