Αριθμός αντικειμένου
ΜΑ ΑΝΤ. 021
Είδος
Αρχιτεκτονικό γλυπτό
Εποχή
Σύγχρονη εποχή
Χρονολόγηση
19ος αι.
Διαστάσεις
Ύψος: 1,02 μ.
Μήκος: 3,43 μ.
Υλικό
Γύψος
Θέση
Αίθουσα Παρθενώνα
Αντίγραφο του λίθου IV, ο οποίος βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου. Στα δεξιά τέσσερις θεοί, καθισμένοι αναπαυτικά σε δίφρους (σκαμνιά), συνομιλούν με την πλάτη γυρισμένη στην κεντρική σκηνή παράδοσης του παναθηναϊκού πέπλου, που εικονίζεται στον λίθο V (Ακρ. 855). Πρώτος από τα δεξιά είναι ο Άρης και ακολουθούν η Δήμητρα με δάδα στο αριστερό χέρι, ο Διόνυσος και ο Ερμής με τον πέτασο ακουμπισμένο στα γόνατά του.
Οι τέσσερις όρθιες ανδρικές μορφές, που συνομιλούν ανά δύο στο αριστερό τμήμα του λίθου, συνήθως αναγνωρίζονται ως Επώνυμοι Ήρωες των αθηναϊκών φυλών. Οι δύο είναι γενειοφόροι ενώ ένας τρίτος στηρίζεται σε βακτηρία (ξύλινο ραβδί).
Η ζωφόρος της ανατολικής πλευράς του Παρθενώνα εικονίζει την άφιξη στην Ακρόπολη της πομπής που σχημάτιζε ο αθηναϊκός λαός στη γιορτή των Παναθηναίων, προς τιμή της πολιούχου θεάς Αθηνάς. Προορισμός της πομπής ήταν ο ναός της Αθηνάς Πολιάδας και σκοπός της η μεταφορά του παναθηναϊκού πέπλου για το πανάρχαιο ξόανο της θεάς και η τέλεση μεγάλης θυσίας ζώων στον Μεγάλο Βωμό έξω από τον ναό.
Από τις δύο πλευρές της ανατολικής ζωφόρου φτάνουν ομάδες γυναικών με ιερά σκεύη, τις οποίες υποδέχονται τελετάρχες. Στο κέντρο, πάνω από την είσοδο του ναού, εκτυλίσσεται η σκηνή της παράδοσης του παναθηναϊκού πέπλου, παρουσία των θεών του Ολύμπου, που αποδίδονται σε μεγαλύτερη κλίμακα από τους θνητούς. Οι θεοί πλαισιώνονται από δέκα ανδρικές μορφές, πιθανώς τους Επώνυμους Ήρωες της Αττικής, μυθικούς γενάρχες των αθηναϊκών φυλών.
Η ανατολική ζωφόρος σώζεται σε σχετικά καλή κατάσταση, καθώς η ανατίναξη του Παρθενώνα από τους Βενετούς του στρατηγού Francesco Morosini το 1687 δεν έπληξε ιδιαίτερα την πλευρά αυτή του ναού. Για την κατανόηση ορισμένων τμημάτων που λείπουν, βοηθητικά είναι τα σχέδια που αποδίδονται στον ζωγράφο Jacques Carrey, ο οποίος επισκέφτηκε την Ακρόπολη το 1674, δεκατρία μόλις χρόνια πριν τον βομβαρδισμό του Morosini.
Το μήκος της ανατολικής ζωφόρου υπολογίζεται στα 21,18 μ. Αποτελείται από οκτώ λίθους, αν και τις περισσότερες φορές αναφέρονται ως εννέα, καθώς ένας από αυτούς αρχικά είχε εκληφθεί ως δύο ξεχωριστοί (λίθοι VII και VIII). Σήμερα ο ονομαζόμενος λίθος VII βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι, ενώ οι υπόλοιποι είναι μοιρασμένοι ανάμεσα στο Μουσείο της Ακρόπολης και το Βρετανικό Μουσείο, στο οποίο κατέληξαν μετά την απόσπασή τους από τον Thomas Bruce, λόρδο του Elgin, το 1801-1804, όταν η Ελλάδα βρισκόταν υπό οθωμανική κατοχή. Προκειμένου να καταστεί δυνατή η μεταφορά τους, τα συνεργεία του Elgin αφαίρεσαν με πριόνι ή λοστούς μόνο την εξωτερική όψη με τις ανάγλυφες παραστάσεις. Στο Μουσείο Ακρόπολης έχουν τοποθετηθεί τα γύψινα αντίγραφά τους, με προσαρμοσμένα κάποια θραύσματα που, καθώς είχαν πέσει από το μνημείο, διέφυγαν της αρπαγής.
Pαγκαβής, A., Σύνοψις των Πρακτικών της Aρχαιολογικής Eταιρείας των Aθηνών: ανατύπωση τευχών 1-6 και δημοσίευση των Πρακτικών των ετών 1837-1846/7, β΄ έκδοση, 1846, σελ. 204, 298, 306-312
Bowie, Th., Thimme, D. (εκδ.), The Carrey Drawings of the Parthenon Sculptures, Bloomington, Indiana University Press, 1971, σελ. 55, 69, πίν. 26
Jenkins, I., «Acquisition and Supply of Casts of the Parthenon Sculptures by the British Museum, 1835-1939», Annual of the British School at Athens 85, 1990, σελ. 90, 106-108
Mαλλούχου-Tufano, Φ., H αναστήλωση των αρχαίων μνημείων στην Eλλάδα (1834-1939). Το έργο της εν Aθήναις Aρχαιολογικής Eταιρείας και της Aρχαιολογικής Yπηρεσίας. Β΄ έκδοση, Αθήνα, 2008, σελ. 32-33, 299-300
Μανιδάκη, Β., «Η αντικατάσταση των γλυπτικών αρχιτεκτονικών μελών στα μνημεία της Ακρόπολης. Εκμαγεία, αντίγραφα και αυθεντικά μέλη», Τεχνικές Αναστήλωσης, υλικά και προβλήματα εφαρμογής, Πρακτικά Ημερίδας, Εταιρεία έρευνας και προώθησης της επιστημονικής αναστήλωσης των μνημείων (ΕΤΕΠΑΜ), Θεσσαλονίκη 20/11/2010, ψηφιακός δίσκος, 2010, σελ. 1, 3 και υποσημ. 5
Παντερμαλής, Δ., Ελευθεράτου, Σ., Βλασσοπούλου, Χ., Μουσείο Ακρόπολης. Οδηγός, Αθήνα, 2016, σελ. 232, 236, εικ. 286-287
Χρησιμοποιούμε cookies για να βελτιώσουμε την εμπειρία σας στον ιστότοπό μας
Η χρήση των δεδομένων σας περιγράφεται στις ρυθμίσεις απορρήτου