Αριθμός αντικειμένου
Ακρ. 856
Δημιουργός
Εργαστήριο του Φειδία
Είδος
Αρχιτεκτονικό γλυπτό
Εποχή
Κλασική εποχή
Χρονολόγηση
442-438 π.Χ.
Διαστάσεις
1,01 x 4,17 x 0,48 μ.
Αριστερό τμήμα λίθου: 1,01 x 1,31 x 0,48 μ.
Θραύσμα με τα κάτω άκρα και ένδυμα Άρτεμης: 0,355 x 0,31 x 0,105 μ.
Θραύσμα ενδύματος Άρτεμης: 0,18 x 0,1 x 0,09 μ.
Θραύσμα χεριού της Αφροδίτης με ένδυμα: 0,28 x 0,19 x 0,09 μ.
Θραύσμα με ένδυμα της Αφροδίτης και κάθισμα: 0,33 x 0,29 μ.
Θραύσμα από το κεφάλι της Αφροδίτης: 0,1 x 0,15 x 0,05 μ.
Θραύσμα ενδύματος Αφροδίτης: 0,11 x 0,1 x 0,04 μ.
Πάνω δεξιά γωνία του λίθου με τμήμα κεφαλιού τελετάρχη: 0,14 x 0,52 x 0,155 μ.
Θραύσμα με το πόδι του τελετάρχη: 0,12 x 0,13 x 0,05 μ.
Υλικό
Μάρμαρο Πεντέλης
Θέση
Αίθουσα Παρθενώνα
Πρόκειται για το αριστερό τμήμα του λίθου VI, το οποίο συμπληρώνεται με το γύψινο αντίγραφο του δεξιού, που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου. Στο αντίγραφο είναι προσαρμοσμένα ορισμένα αυθεντικά θραύσματα, μεταξύ των οποίων και αυτό με τα πόδια της Άρτεμης, που επιστράφηκε από το Μουσείο A. Salinas του Παλέρμο της Σικελίας και τοποθετήθηκε οριστικά στη θέση του τον Ιούνιο του 2022. Ο τεμαχισμός του δεξιού τμήματος του λίθου, πιθανόν οφείλεται στην προσπάθεια του Thomas Bruce, λόρδου του Elgin, να διευκολύνει τη μεταφορά του στο Λονδίνο.
Στο αριστερό τμήμα του λίθου, τέσσερις θεοί καθισμένοι αναπαυτικά σε δίφρους (σκαμνιά), συνομιλούν με την πλάτη γυρισμένη στην κεντρική σκηνή παράδοσης του παναθηναϊκού πέπλου, που εικονίζεται στον λίθο V (Ακρ. 855). Πρώτος είναι ο Ποσειδώνας και ακολουθούν ο Απόλλωνας, η αδελφή του Άρτεμη και η Αφροδίτη. Στα γόνατα της τελευταίας ακουμπά ένας μικρός Έρωτας, που κρατά σκιάδιο (μικρή ομπρέλα), για να προστατεύσει την ντελικάτη επιδερμίδα της θεάς από τον ήλιο. Η μορφή του Έρωτα δεν σώζεται, είναι όμως γνωστή από το γύψινο αντίγραφο του λίθου VI, που κατασκευάστηκε το 1787 για λογαριασμό του Auguste de Choiseul-Gouffier.
Στο δεξί τμήμα εικονίζονται τέσσερις ανδρικές μορφές που συνήθως αναγνωρίζονται ως Επώνυμοι Ήρωες των αθηναϊκών φυλών: ένας νέος και τρεις μεγαλύτεροι, γενειοφόροι, που στηρίζονται σε βακτηρία (ξύλινο ραβδί). Οι δύο επόμενοι άνδρες, με τα ιμάτιά τους περασμένα στη μέση, ερμηνεύονται ως επόπτες, που υποδέχονται και κατευθύνουν την πομπή των γυναικών της γιορτής των Παναθηναίων, η οποία πλησιάζει από τα δεξιά (Ακρ. 1258).
Η ζωφόρος της ανατολικής πλευράς του Παρθενώνα εικονίζει την άφιξη στην Ακρόπολη της πομπής που σχημάτιζε ο αθηναϊκός λαός στη γιορτή των Παναθηναίων, προς τιμή της πολιούχου θεάς Αθηνάς. Προορισμός της πομπής ήταν ο ναός της Αθηνάς Πολιάδας και σκοπός της η μεταφορά του παναθηναϊκού πέπλου για το πανάρχαιο ξόανο της θεάς και η τέλεση μεγάλης θυσίας ζώων στον Μεγάλο Βωμό έξω από τον ναό.
Από τις δύο πλευρές της ανατολικής ζωφόρου φτάνουν ομάδες γυναικών με ιερά σκεύη, τις οποίες υποδέχονται επόπτες. Στο κέντρο, πάνω από την είσοδο του ναού, εκτυλίσσεται η σκηνή της παράδοσης του παναθηναϊκού πέπλου, παρουσία των θεών του Ολύμπου, που αποδίδονται σε μεγαλύτερη κλίμακα από τους θνητούς. Οι θεοί πλαισιώνονται από δέκα ανδρικές μορφές, πιθανώς τους Επώνυμους Ήρωες της Αττικής, μυθικούς γενάρχες των αθηναϊκών φυλών.
Η ανατολική ζωφόρος σώζεται σε σχετικά καλή κατάσταση, καθώς η ανατίναξη του Παρθενώνα από τους Βενετούς του στρατηγού Francesco Morosini το 1687 δεν έπληξε ιδιαίτερα την πλευρά αυτή του ναού. Για την κατανόηση ορισμένων τμημάτων που λείπουν, βοηθητικά είναι τα σχέδια που αποδίδονται στον ζωγράφο Jacques Carrey, ο οποίος επισκέφτηκε την Ακρόπολη το 1674, δεκατρία μόλις χρόνια πριν τον βομβαρδισμό του Morosini.
Το μήκος της ανατολικής ζωφόρου είναι 21,18 μ. Αποτελείται από οκτώ λίθους, αν και τις περισσότερες φορές αναφέρονται ως εννέα, καθώς ένας από αυτούς αρχικά είχε εκληφθεί ως δύο ξεχωριστοί (λίθοι VII και VIII). Σήμερα ο ονομαζόμενος λίθος VII βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι, ενώ οι υπόλοιποι είναι μοιρασμένοι ανάμεσα στο Μουσείο της Ακρόπολης και το Βρετανικό Μουσείο, στο οποίο κατέληξαν μετά την απόσπασή τους από τον Thomas Bruce, λόρδο του Elgin, το 1801-1804, όταν η Ελλάδα βρισκόταν υπό οθωμανική κατοχή. Προκειμένου να καταστεί δυνατή η μεταφορά τους, τα συνεργεία του λόρδου του Elgin αφαίρεσαν με πριόνι ή λοστούς μόνο την εξωτερική όψη με τις ανάγλυφες παραστάσεις. Στο Μουσείο Ακρόπολης έχουν τοποθετηθεί τα γύψινα αντίγραφά τους, με προσαρμοσμένα κάποια θραύσματα που, καθώς είχαν πέσει από το μνημείο, διέφυγαν της αρπαγής.
Χρησιμοποιούμε cookies για να βελτιώσουμε την εμπειρία σας στον ιστότοπό μας
Η χρήση των δεδομένων σας περιγράφεται στις ρυθμίσεις απορρήτου