Παρθενώνας. Ανατολικό αέτωμα. Σελήνη
Αριθμός αντικειμένου
Ακρ. 881
Δημιουργός
Εργαστήριο του Φειδία
Είδος
Αρχιτεκτονικό γλυπτό
Εποχή
Κλασική εποχή
Χρονολόγηση
437-432 π.Χ.
Διαστάσεις
Ύψος: 0,75 μ.
Μήκος: 0,51 μ.
Πλάτος: 0,05 μ.
Υλικό
Μάρμαρο Πεντέλης
Θέση
Αίθουσα Παρθενώνα
Το ακέφαλο αυτό γυναικείο άγαλμα εικονίζει τη Σελήνη. Η θεά, που αποδίδεται μέχρι τη μέση, βυθίζεται στη θάλασσα οδηγώντας το άρμα της (Ακρ. 19053) προς στη δύση. Φορά πέπλο ζωσμένο και από πάνω κοντό επίβλημα. Οι ιμάντες που διασταυρώνονται στο στήθος συγκρατούν το ρούχο από τη δύναμη του ανέμου. Οι οπές που διακρίνονται στη μέση και τους ώμους υποδέχονταν την αγκράφα της ζώνης και τις περόνες, που ήταν πρόσθετα στοιχεία, κατασκευασμένα από χαλκό.
Το άγαλμα βρέθηκε στις ανασκαφές του 1840 μπροστά από την ανατολική πλευρά του Παρθενώνα. Φαίνεται ότι είχε πέσει από το αέτωμα το 1687, κατά την ανατίναξη του Παρθενώνα από τους Βενετούς του στρατηγού Francesco Morosini. Έτσι διέφυγε της αρπαγής από τον Thomas Bruce, λόρδο του Elgin, ο οποίος το 1801-1804, όταν η Ελλάδα βρισκόταν υπό οθωμανική κατοχή, απέσπασε από το αέτωμα τα περισσότερα από τα γλυπτά που βρήκε εκεί.
Στο ανατολικό αέτωμα εικονίζεται η θαυματουργή γέννηση της Αθηνάς από το κεφάλι του πατέρα της Δία. Τη σκηνή, που διαδραματίζεται στον Όλυμπο, παρακολουθούν οι υπόλοιποι θεοί όρθιοι, καθιστοί ή μισοξαπλωμένοι. Τις δύο γωνίες του αετώματος γεμίζουν το άρμα του Ήλιου που αναδύεται από τη θάλασσα και της Σελήνης που βυθίζεται, προσδιορίζοντας έτσι τη γέννηση της θεάς την αυγή. Το κέντρο της σκηνής καταλάμβαναν τα αγάλματα του Δία και της Αθηνάς. Εξαιτίας των περιπετειών που γνώρισε το μνημείο στους αιώνες που ακολούθησαν, πολλά γλυπτά έχουν χαθεί, άλλα σώζονται ακρωτηριασμένα και άλλα σε μικρά θραύσματα.
Τα δύο αετώματα του Παρθενώνα διακοσμούνται με πενήντα περίπου αγάλματα υπερφυσικού μεγέθους. Τα γλυπτά, τέλεια δουλεμένα και στις πίσω αθέατες πλευρές, συνθέτουν σκηνές από τους μύθους της θεάς Αθηνάς.
Smith, A.H., British Museum. The Sculptures of the Parthenon, London, 1910, σελ. 13-14, εικ. 24, πίν. 6.1
Casson, S., Brooke, D., Catalogue of the Acropolis Museum. Sculpture and Architectural Fragments, with a section upon the Terracottas, II, Cambridge, 1921, σελ. 40-41, αρ. κατ. C
Picard, C., La Sculpture II. Période Classique - Ve siècle, Manuel d'Archéologie Grecque II. 2, Paris, 1939, σελ. 476, εικ. 196
Schweitzer, B., «Pheidias, der Parthenonmeister», Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts 55, 1940, σελ. 189, εικ. 3
Schrader, H., «Agorakritos», Jahreshefte des Österreichischen Archäologischen Institutes in Wien 32, 1940, σελ. 181, εικ. 78
Becatti, G., Problemi fidiaci, Milano/Firenze, 1951, πίν. 58.169
Fehl, P., «The Rocks on the Parthenon Frieze», Journal of the Warburg and Courtauld Institutes 24, No. 1/2 (Jan. - Jun), 1961, σελ. 25
Brommer, F., Die Skulpturen der Parthenon-Giebel, Mainz, 1963, σελ. 22-23, 156-157, πίν. 52-55
Becatti, G., «Postille partenonice: i frontoni», Archeologia Classica 17, 1965, σελ. 61
Μπρούσκαρη, Μ., Μουσείον Ακροπόλεως. Περιγραφικός κατάλογος, Αθήνα, 1974, σελ. 143, εικ. 259
Palagia, O., The Pediments of the Parthenon, Boston, 1993, σελ. 22-23, εικ. 6, 21, 47-50
Δεληβορριάς, Α., «Ο γλυπτικός διάκοσμος του Παρθενώνα», στο Π. Τουρνικιώτης (επιμ.), Ο Παρθενώνας και η Ακτινοβολία του στα Νεώτερα Χρόνια, Αθήνα, 1994, σελ. 102-103, 110, εικ. 6
Τριάντη, Ι., Το Μουσείο Ακροπόλεως, Ο Κύκλος των Μουσείων, Αθήνα, 1998, σελ. 253, 276-277, εικ. 279-289
Choremi-Spetsieri, A., Τhe Sculptures of the Parthenon. Acropolis-British Museum-Louvre, Athens, 2004, σελ. 120, 121, εικ. 94
Patay-Horváth, A., Metallanstückungen an griechischen Marmorskulpturen in archaischer und klassischer Zeit, Tübinger Archäologische Forschungen 4, 2008, σελ. 100, αρ. κατ. 112
Williams, D., «The East Pediment of the Parthenon from Perikles to Nero», Bulletin of the Institute of Classical Studies 118, 2013, σελ. 4, 30, 35-36, 59, 77, εικ. 34-35, 51-52, 65
Παντερμαλής, Δ., Ελευθεράτου, Σ., Βλασσοπούλου, Χ., Μουσείο Ακρόπολης. Οδηγός, Αθήνα, 2016, σελ. 212, εικ. 255
Michaelis, Α., Der Parthenon, Leipzig, 1870 und 1871, σελ. 117, πίν. 6, αρ. κατ. 17 (Ν)
