Αριθμός αντικειμένου
MV 1014
Δημιουργός
Εργαστήριο του Φειδία
Είδος
Αρχιτεκτονικό γλυπτό
Εποχή
Κλασική εποχή
Χρονολόγηση
445-440 π.Χ.
Διαστάσεις
0,25 x 0,215 x 0,152 μ.
Υλικό
Μάρμαρο Πεντέλης
Θέση
Αίθουσα Παρθενώνα
Θραύσμα μορφής νέου από την πάνω δεξιά γωνία του αποσπασματικά σωζόμενου λίθου V, το οποίο επιστράφηκε από τα Μουσεία του Βατικανού στη Ρώμη και τοποθετήθηκε οριστικά στη θέση του στο Μουσείο της Ακρόπολης τον Μάρτιο του 2023. Το αριστερό τμήμα του λίθου είναι αντίγραφο του αυθεντικού που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου.
Σύμφωνα με το σχέδιο που αποδίδεται στον Jacques Carrey, στον λίθο απεικονίζονταν αρχικά τρεις ιματιοφόροι νέοι, που κουβαλούν στους ώμους επιμήκη αντικείμενα. Σήμερα διατηρείται ο πρώτος από τα αριστερά και το κεφάλι του τελευταίου. Πρόκειται για σκαφηφόρους, νέους που μεταφέρουν δίσκους (σκάφες) γεμάτους γλυκίσματα για την αναίμακτη θυσία στον Μεγάλο Βωμό, έξω από τον ναό της Αθηνάς Πολιάδας. Μπροστά τους βρίσκεται ένας επόπτης, το μεγαλύτερο τμήμα του οποίου εικονίζεται στον προηγούμενο λίθο IV (Ακρ. 860).
Η ζωφόρος της βόρειας πλευράς του Παρθενώνα εικονίζει τμήμα της πομπής που σχημάτιζε ο αθηναϊκός λαός στη γιορτή των Παναθηναίων, προς τιμή της πολιούχου θεάς Αθηνάς. Προορισμός της πομπής ήταν ο ναός της Αθηνάς Πολιάδας στην Ακρόπολη και σκοπός της η μεταφορά του παναθηναϊκού πέπλου για το πανάρχαιο ξόανο της θεάς καθώς και η τέλεση μεγάλης θυσίας ζώων στον Μεγάλο Βωμό έξω από τον ναό.
Στη βόρεια ζωφόρο η πομπή κινείται στην οδό των Παναθηναίων. Στην κορυφή της βρίσκονται νέοι που οδηγούν στη θυσία νεαρές αγελάδες και κριάρια και ακολουθούν άλλοι, που κουβαλούν νερό και προσφορές. Πίσω τους έρχονται μουσικοί με αυλούς και κιθάρες, γέροντες, ίσως αξιωματούχοι, με κλαδιά ελιάς στα χέρια, έντεκα άρματα που συμμετέχουν σε ιππικό αγώνισμα και τέλος εξήντα ιππείς χωρισμένοι σε δέκα ομάδες.
Η βόρεια ζωφόρος σώζεται αποσπασματικά μετά την ανατίναξη του Παρθενώνα από τους Βενετούς του στρατηγού Francesco Morosini το 1687, η οποία έπληξε κυρίως το μέσον των μακρών πλευρών του ναού. Πολύτιμη πηγή για την κατανόηση ορισμένων τμημάτων (λίθοι Ι-ΧΙΧ) αποτελούν τα σχέδια που αποδίδονται στον ζωγράφο Jacques Carrey, ο οποίος επισκέφτηκε την Ακρόπολη το 1674, δεκατρία μόλις χρόνια πριν τον βομβαρδισμό του Morosini. Τρεις λίθοι (X, XVIII και XXVI) είχαν αποσπαστεί κατά τις εργασίες μετασκευής του Παρθενώνα σε χριστιανική εκκλησία, για να ανοιχτούν στη θέση τους παράθυρα, ωστόσο ορισμένα θραύσματά τους βρέθηκαν αργότερα στην Ακρόπολη.
Το αρχικό μήκος της βόρειας ζωφόρου ήταν 58,70 μέτρα και αποτελούνταν από 47 λίθους. Σήμερα οι λίθοι που διασώθηκαν είναι μοιρασμένοι ανάμεσα στο Μουσείο της Ακρόπολης και στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου, στο οποίο κατέληξαν μετά την απόσπασή τους από τον Thomas Bruce, λόρδο του Elgin, το 1801-1804, όταν η Ελλάδα βρισκόταν υπό οθωμανική κατοχή. Προκειμένου να καταστεί δυνατή η μεταφορά, τα συνεργεία του Elgin απέσπασαν με πριόνι ή λοστούς μόνο την εξωτερική όψη με τις ανάγλυφες παραστάσεις. Στο Μουσείο Ακρόπολης έχουν τοποθετηθεί τα γύψινα αντίγραφά τους, με προσαρμοσμένα κάποια θραύσματα που, καθώς είχαν πέσει από το μνημείο, διέφυγαν της αρπαγής.
Kaschnitz-Weinberg, G., Sculture del Magazzino del Museo Vaticano, Monumenti Vaticani di Archeologia e d’Arte IV, Citta del Vaticano, 1937, σελ. 179-180, πίν. LXXIV, αρ. κατ. 399
Bowie, Th., Thimme, D. (εκδ.), The Carrey Drawings of the Parthenon Sculptures, Bloomington, Indiana University Press, 1971, σελ. 55, 74, πίν. 31
Brommer, F., Der Parthenonfries, Mainz, 1977, σελ. 28-29, 140, πίν. 57, αρ. κατ. 73
Berger, Ε., Gisler-Huwiler, M., Der Parthenon in Basel. Dokumentation zum Fries, Mainz, 1996, σελ. 64, πίν. 46-47
Korka, E., Fragments of the Parthenon Sculptures displayed in Museums across Europe (with the exception of the British Museum and the Acropolis Museum), Athens, 2017, σελ. 59-61, εικ. 47-48
Χρησιμοποιούμε cookies για να βελτιώσουμε την εμπειρία σας στον ιστότοπό μας
Η χρήση των δεδομένων σας περιγράφεται στις ρυθμίσεις απορρήτου